Φαράγγι του Ψωράρη

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά και μεγαλύτερα σε μήκος φαράγγια όλης της Κρήτης είναι το φαράγγι του χειμάρρου Ψωράρη. Βρίσκεται στα βουνά της Δίκτης πάνω από το χωριό Ξενιάκος Ηρακλείου και η αρχή του είναι στο μικρό οροπέδιο Παράσυρτα. Το οροπέδιο αυτό δημιουργείται ανάμεσα στις κορυφές Βιργιωμένο, Σαρακηνό, Σελί του Σταυρού και Εντίχτης των βουνών της Δίχτης. Στα Παράσυρτα μας οδηγούν τέσσερις διαφορετικοί ορεινοί δρόμοι όλοι τους μοναδικής ομορφιάς. Από το οροπέδιο Λασιθίου και το χωριό Καμινάκι (άσφαλτος) και από το Κατωφύγι Βιάννου (άσφαλτος). Υπάρχουν και δύο χωμάτινες διαδρομές η μία από το Γεράκι Πεδιάδος μέσω Αγίας Άννας αλλά και από τον Ξενιάκο μέσω Βρωμόβρυσης. Τα νερά που συγκεντρώνει το οροπέδιο βρίσκουν διέξοδο για εκατομμύρια χρόνια τώρα στα ασβεστολιθικά πετρώματα σκάβοντας τα και δημιουργώντας ένα τόσο εντυπωσιακό φαράγγι. Ο Ψωράρης έχει την έξοδο του στις δυτικές παρυφές του Ξενιάκου όπου αφού ενωθεί με τον χείμαρρο Εργανίτη ή Κουρκουζάνη δημιουργούν τον παραπόταμο του Αναποδάρη (Ε)Μπαρίτη ποταμό. Τα τοιχώματα του φαραγγιού αποτελούνται από κάθετους γκρεμούς μέχρι και 400 μέτρα ύψος ένα απίστευτο και αδιαπέραστο λούκι στο πρόσωπο της Κρητικής γης. Στο εσωτερικό του έχει δάσος από πρίνους και σφεντάμια ενώ το τελευταίο κομμάτι στην έξοδό του έχει πλατάνια. Οι φέτες που δημιουργεί ο πλακώδης ασβεστόλιθος είναι από τις πιο εντυπωσιακές σε όλη την Κρήτη ενώ στο μεσαίο του κομμάτι έχουν ένα μοναδικό μωβ χρώμα. Παρά το ότι είναι ένα τόσο εντυπωσιακό μέρος παραμένει παντελώς άγνωστο σε όλους και οι καταβάσεις που έχουν γίνει μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Ο βασικός λόγος είναι ότι παραμένει καλά κρυμμένο και είναι μακριά από τις τουριστικές διαδρομές. Η διάσχισή του είναι δυνατή μόνο με τη χρήση σχοινιού* και δημιουργεί 6 καταβάσεις πολύ όμορφες και όχι ιδιαίτερα δύσκολες ενώ μετά ακολουθεί αρκετό περπάτημα σε ομαλή κοίτη μέχρι την έξοδο. Συνολικά χρειάζονται 4 ώρες για τη διάσχιση του η οποία είναι δυνατή όλες τις εποχές του χρόνου. Στο φαράγγι διαβιούν όρνια και αετοί (βιτσίλες, κοκκαλάδες, πνιγαρές). Περίπου στη μέση της διαδρομής υπάρχει σπηλαιοβάραθρο που οι ντόπιοι ονομάζουν ΞΕΠΑΤΩΜΕΝΗ γιατί πίστευαν ότι δεν είχε πάτο ή τουλάχιστον ότι είχε πολύ μεγάλο βάθος και εκεί στο βάθος του περνούσε υπόγειο ποτάμι. Όλα αυτά βέβαια αποδεικνύονται  μύθος όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια. Κάτι ακόμη που χρειάζεται διερεύνηση είναι η ιστορία ότι αντάρτες στο τέλος της κατοχής απήγαγαν και έριξαν στο βάραθρο την Μαρία Φραγκάκη από το Ξενιάκο, σύζυγο του προδότη των Γερμανών Μπελεχάκη (;).

Φωτογραφίες: Χριστόφορος Χειλαδάκης

^{* Ο σπηλαιολόγος κ. Μάνος Πετράκης που μαζί με άλλους εξερεύνησε το βάραθρο «Ξεπατωμένη» και μου επέτρεψε να χρησιμοποιήσω εδώ τις φωτογραφίες του σημειώνει: Διασχίζοντας το φαράγγι του Ψωράρη αυτό που εντυπωσιάζει είναι οι τεράστιες ασβεστολιθικές πτυχώσεις. Το φαράγγι προσφέρεται για canyoning, ή πεζοπορία καθώς όλες οι τεχνικές καταβάσεις μπορούν να παρακαμφθούν. Η διάσχιση του από έμπειρη ομάδα γίνετε σε τρεις ώρες, η ασφάλιση του θέλει ενίσχυση καθώς όλες η καταβάσεις γίνονται σε μονή βίδα. Καταλήγει στο Ξενιάκο, ενώ η «Ξεπατωμένη» βρίσκεται περίπου στη μέση του.}

 ^{Το βάραθρο Ξεπατωμένη εξερευνήθηκε πρώτη φορά από μέλη του συλλόγου μας  πριν περίπου 15 χρόνια. Η τελευταία μας επίσκεψη πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2010.}                  

 ^{Το βάραθρο έχει βάθος 23 μέτρα και καταλήγει σε μια αίθουσα 2Χ7μ. Το δάπεδο είναι καλυμμένο από δεκάδες σκελετούς αρνιών, προφανώς αποτέλεσμα βεντέτας στην περιοχή ή αποτυχημένης ζωοκλοπής.}

^{Οι αποθέσεις σταλαγμιτικού υλικού με ορατά οξείδια του σιδήρου, δημιουργούν ελάχιστα μικρά σπηλαιοθέματα- όπως σταλακτίτες και μέδουσες- σχεδόν στο σύνολο του ο διάκοσμος είναι νεκρός. Η σταγονοροή τον Αύγουστο είναι ελάχιστη.}

^{Οι φωτογραφίες από το σπηλαιοβάραθρο είναι ευγενική προσφορά του κ. Μάνου Πετράκη.}